The Road Map of Somaliland Development.Khariirada Horumarinta Somaliland.

KU: URURKA QARAN. IYO XISBIGA KKULMIYE.
KA: WADANIYIINTA ISBADAL DOONKA SOMALILAND.

Waxaa marka hore aad ugu faraxsanahay in QAFAALASHADII dawlada DAHIR RIYAALE idin kula kacday in aydun ka soo baxdeen. Waxaanan qabaa in malin ay noqotaba dadka ka qaybqatay falkaasi in maxkamada la hor keeni doono, een sidaa lagaga hadhaynin. Teeda kalana waxaan aad ugu faraxsanahay in aydun Teleconference la yeelateen Somaliland Diaspria. Waxaa aan idinku garabtaganahay sidii Ururka Qaran doorashada Dawlada Hoose loogu ogalaan lahaa. Waa XAQ DASTUURIYA in ururo la furan karo si ay ula tartaman xusbiyada jira, Illahay ha idinku garab galo, anaguna hiil iyo hooba waa idinku garabtaganahay. Haddii Dawlada Dahir is hortaagto ururka Qaran inuu ka qaybgalka doorashooyinka dawladaha hoose, waxaan idinkula talilahaa inaydun ISBAHAYSATAAN Xusbiga Kulmiye, ee aydaan ku BIIRIN, taasi ayaa dalka iyo idinkaba waxtar u leh. Nasiib darada Xisbiga Kulmiye haysataa waxa ay tahay, inaanu Xusbigu haynin FIKRAD Ummada Somaliland ee isbadal doonka ah uu ka dhaadhiciyo oo dadka soo jiidata, oo dadku ka dhex arkaan dantooda. FIKRAD XUSBIGANA GUUL AY KU HANTAAN XUKUNKA DALKA U SOO HOYSA. Su’aasha dadka isbadal doonka is waydiinayaan waxaa ay tahay, hogaanka xusbiga Kulmiye kalsoonida dadka ma hayaa si uu ugu guulaysto doorashooyinka dalka ka dhici doona? Somaliland taag uma hayso Dahir Riyaalo oo soo noqda. Waxaanan qabaa in Somaliland ay u baahantahay sidii Dahir Riyaale looga badbaadin lahaa. Sidii Dahir Riyaale iyo KOOXDANI budhcada ah ee dalka afduubtahay la iskaga kaxayn lahayn waa hawl ummada Somaliland u wada tala. Haddaba waxaa loo bahanyahy in Xusbiga Kulmiye la isgarabtaago, oo la taageero doorashada MADAXTOOYADA, Siiranyo iyo cidii kale ee Xusbiga Kulmiye u doortaba. Xusbiga Kulmiyana OGALAADO IN CONTRACT (AXDI QARAMEED) LAGU DHISAYO DAWLADA QARAN OO DADKA SOMALILND LA GALAAN. Uma jeedo DAWLADA QARAN, dawlad ururka Qaran dhiso. DAWLAD QARAN waxaan uga jeeda dawlad lagu dhiso SHIR QARAN oo dadka Somaliland ee AQOONTA lihi ay ku garfeeyan sidii tiirarka DAWLADA SOMALILAND ku istaagi lahayd loo qotomiyo. SHIRKA QARANA LAGU MAGACABO GUDIYO MADAX BANAAN, IYO XUBNAHA KA MID NOQONAYA, OO LAGU SOO XULAY AQOONTOODA, WAYA ARAGNIMADOODA, WADANIMADOODA IYO DACADNIMADOOD. GUDIYADANI MADAXA BANAAN HOWSHOODU WAA SIDAY DAWLADA QARAN ULA DHISI LAHAAYEEN XUSBIGA LA DOORAN DOONO. HADDABA HADDII AAD Ururka Qaran TIHIIN, Dadka ISBADAL doonka ah EE SOMALILAND WAA IDIIN BAAHAN YIHIIN. WAAYO, WAXAA LOO BAHANAHAY HOGAAMIYAYAAL NA MATALA, OO UMMADA MIDAYNKARA, DADKANA DHAGAYSANAYA, OO AANU XIDHIIDH LA SAMEEYNO. Dadka ISBADAL doonka ahi, waxaa ay diyaar u yihiin inay talooyinka lagu dhisayo DAWLAD QARAN isku keenaan, si loo badalo DAWLAD-JABHADEEDKA TODABA-IYO-TOBAN SANNO meelna ina gaadhsiinwayday, loona badbaadiyo SOMALILAND. DHISITAANKA DAWLADA QARAN OO AY DADKU U ARKAAN INAY ‘CREDIBILITY’ LEEDAHAY, OO KEENAYSA ISBADAL KAAMILA AYUUNBAA DADKA LAGA IIBIN KARAA, SIDAA AYAANA COD DADKA LAGU HELAYAA. DADKA WAA IN LA TUSO, LAGANA DHAADHICIYO IN DAWLADA IYAGA MATASHA LA DHISAYO, IYAGUNA KA QAYB QAATAN DHISMAHEDA IYO ABAABULKEEDA. Lakiin Dahir Riyaale ayaan ridaynaa oo Hatidii Ummad boobay, oo Dastuurka ku tuntay. CODKA DADKA LAGU HELI MAYO. LIIS BALANQAADYO DADKU IIBSAN MAYAAN. Wayo, dadku hore ayay UGU HONGOOBEEN BALAN QAADYADAN OO KALE, dibna u rumaysan mayaan. ODAYAAL SULDAANO/CAAQILO isku sheega oo la soo abaabulay CODKA DADKA LAGU HELI MAYO. Teeda kalana, dadku waa ka daalay CALAACAL, iyo in la istusaaleeyo Maamul xumada, Cadaalad darada dalka ka jirta. Dadka inta Caqli lihi waa aragtaa Dawlada Dahir Riyaale halka ay Dalka la marayso, Qofka taa aan garanayna waa, qof habow ah oo hadal iyo wacyi toona galaynin. Haddba waxaa Xusbiga Kulmiye iyo Mucaaradka looga fadhiyaa inay keenan FIKRADO iyo habkii loo badbaadin lahaa dalka ee DAWLAD QARAN oo dadka u wada CUNTANTA loo samayn lahaa. Waxaan u arkaa in ay Nasiibdaro tahay in aanu ku jirno nin nacayb iyo maamul nacayb ragaaday. Dad badan ayaa waxaa ay u arkaan hogaanka Xusbiga Kulmiye koox kursi doona, oon badalaynin habka mamulka dawladdeed ee dalka jirta, ee badankoodu ka mid ahaayeen. Haddii ay doorashada Madaxtooyada ku guulaystaan. Qorshe kasta oo ay dadka u soo bandhigaan, dad badani kalsooni kuma qaban inay HIRGALIN DOONAN. Haddaba haddii Xisbiga Kulmiye/Ururka Qaran doonayaan inay guulaystaan, si dadka Somalilandna uga badbaado Dawlad xumadan ku habsatay, waa in loo howlgalo sidii loo heli lahaa DAWLAD QARAN oo ummada horumar KAAMILA u horseeda. Si dadka kalsoonidooda loo helo waa in Ururka Qaran (Haddii doorashad Dawladaha Hoose aydaan ka qayb galin) oo matalaya dadka Somaliland ee isbadal doonka ah, waa inaydun AXDI QARAMEED (CONTRACT) xusbiga Kulmiye la gashaan. Contract-gani ama AXDI QARAMEEDKANI waxaa hordhac u ah: In Ururka QARAN iyo Xusbiga KULMIYE sida ugu dhakhsaha badan, doorashooyinka ka hore, ay bilaabaan ABAABULKA SHIRKA QARAN, kaasi oo dadka Somaliland ee aqoonta leh ee guda iyo dibadba ku nooli ka soo qaybgali karaan. Inta aan doorashooyinka la galin la bilaabo in la ururiyo talooyinka/xogaha lagu dhisayo DAWLAD QARAN. Hadaba haddii xusbiga Kulmiye/Ururka Qaran ku guulaystaan doorashada, waa in SEDDEXDA BILOOD (AMA 100 CISHO) ee ugu horaysa, HIRGALIYAAN in Shir QARAN oo dalka gudihiisa ku qabtaan, talooyinka ka soo baxana lagu dhiso DAWLAD QARAN. Hadaba Contract-ga AMA AXDI QARAMEEDKANI lala galayo KULMIYE waa inuu yidhaa: “Inuu Hogaanka Xusbiga (oo ka kooban Musharaxaa Madaxwaynaha/ Ku-Xigeenkiisa, Xubnaha gudida dhexe, iyo Xubnaha golaha Wakiilada ugu jira KULMIYE) waa inay ugu DHAARTAA UMMADA SOMLILAND, haddii ay ku guulaystaan Doorashada MADAXTOOYADA, inay dhisayaan Dawlada QARAN, EE DALKA IYO DADKA U DANA, een ahayn Dawlad SHAKHSI, KOOX ama XUSBI leeyahay. SEDDEXDA BILOOD (AMA 100 CISHO) ee ugu horaysa dalka gudihiisa ku qabanayaan Shir QARAN oo dadka Aqoonta leh iskugu yimadan kuna abuuro DAWLAD QARAN. Haddii uu Xusbiga Kulmiye ku wacad furo dadka Somaliland, waa haddii ay ku guulaystaan Doorashad MADAXTOOYADA. Waa in ay diyaar u ahaadan in dadku CODKOODA KALA NOQDO DAWLADAASI, iyaga oo u maraya Golaha Wakiilada. Dadku ka codsadaan Golaha Wakiilada inay labada sano ee ugu horeeya ku ‘IMPEACH-gareeyo’ oo lagu rido dawladaasi. Haddii xubnaha Golaha Wakiilada ee Xusbigu ka gaabiyaan inay dawladooda ku soo oogan ‘IMPEACHMENT’, waa inay ogaadan in ay dadka ku wacadfureen, sidaa daraadeedna DADKU codkooda siin doonin doorashada Golaha Wakiilada, ee dalka ka dhici doonta –INSHA ALLA.” Haddaba si uu u dadku kalsooni u siiyo AXDI QARAMEEDKA (ama CONTRACT-gani), waa in Xusbiga KULMIYE iyo Ururka Qaran oo matalaya dadka ISBADAL DOONKA ay kala SAXEEXDAAN AXDI QARAMEEDKANI. DHAARTUNA IYO SAXEEXU AY KA DHACDO MEEL ‘PUBLIC’ AH, LAGANA SII DAAYO DHAARTA RADIYAHA IYO TELIFISHANKA MADAXA BANAAN.
Hadaba dawladaasi la dhisi doono waa inay ka koobnato SIDEED GUDI oo MADAX BANAAN, si loo dhiso DAWLAD QARAN ama loo dhigo Khariirada horumarinta Somaliland (‘The Road Map of Somaliland development’). Haddaba GUDIYADA MADAXA BANAAN ee gundhiga u ah DAWLADA QARAN waa kuwani:- Khariirada horumarinta Somaliland . (The Road Map of Somaliland develepment).